Eik
Synoniemen: Aaik, aaikeboom, eek, eekenboom, eikeboom, eikelaar, ük, oïk, kuipersboom, zomereik, aekeboom, akerneutjesboom, heyke moereeke.
Wetenschappelijke naam: Quercus robur L.
Familie: Fagaceae (beukenfamilie)
Land van herkomst
Europa
Bestanddelen
Catechin-looistoffen, galluszuur
Omschrijving
De goede oude eiken waar de Kelten in de wouden al omheen dansten, zijn het toonbeeld van standvastigheid. De eik kan 500 en soms wel 1000 jaar oud worden en kan dan een hoogte van 50 meter bereiken. De machtige grijsgroene stam heeft ruitvormige schubben. De karakteristieke gelobde eikenbladeren heeft iedereen wel eens gezien. De nogal onopvallend bloemen - vrouwelijke en mannelijke apart - bloeien van midden april tot eind mei aan de toppen van jonge uitlopers. De in de herfst rijpgeworden eikels worden niet alleen verwelkomd door rood wild en eekhoorntjes, maar ook kinderen maken er graag allerlei figuurtjes van.
Wetenswaardigheden
De Romeinen noemde de eik al quercus. Robur staat voor kracht en sterkte en heeft onder andere betrekking op het harde hout van deze oude boom, maar ook op zijn inwendige kracht die hij aan de mens doorgeeft. Waar de naam eik van afkomstig is is niet duidelijk. Op IJsland, waar bijna geen bomen groeien, wordt elke boom met het woord eik aangeduid. De indrukwekkende eik stond vanouds bij alle volkeren in hoog aanzien. De diep wortelende, met het water verbonden eik trok de meeste blikseminslagen naar zich toe. Dat is waar-schijnlijk de reden waarom hij werd gerekend te behoren tot de God van de bliksem, de hoogste godheid: bij de Grieken tot Zeus, bij de Romeinen tot Jupiter, bij de Germanen tot Donar en bij de Kelten tot Tanaris. Omdat de eik de bliksem aantrekt wordt bij onweer gezegd: Eiken moet je wijken, beuken moet je zeuken. Ook vrouwelijk godheden werden toegewezen aan de eik, de voedselbrenger: Ana of Dana, de Keltische oermoeder, openbaarde zich in de eik, en voor veel dieren is de eik zowel hun huis als hun bron van voedsel.De heilige eik was de plaats voor bijeenkomsten; daar werd recht gesproken of werd de goden om raad gevraagd. Als onder de eik een onwaarheid werd gesproken kwam er onheil over de gemeenschap of groeiden er geen eikels meer aan de eik; eikels waren waardevol als vervanger van meel en als varkensvoer. Onder de eik werden geloftes afgelegd en Socrates zwoer al bij de eik. De Engelse koning plantte bij zijn kroning deze sterke boom.
Bij de Kelten was de eik de poort van het oude naar het nieuwe jaar, waarbij het nieuwe jaar overigens begon met de zomerzonnewende. De hoog opgroeiende en diep wortelende eik verbindt de bovenwereld met de onderwereld en was daarom voor vele volkeren een orakelboom. De priesteressen en druïden hoorden het orakel spreken in het ruisen van de bladeren. Als wereldboom steunde de machtige eik de hemel en voorkwam dat deze op de aarde neerstortte. De volkeren van vroeger waren dan ook ontzet toen veroveraars als Caesar of missionarissen de heilige eiken gingen kappen. De geneeskrachtige werking van de eik is al heel lang bekend.Artsen als Dioskorides hebben de medicinale effecten al beschreven en ook in de volksgeneeskunde had de eik een vaste plek. Zo wordt gezegd dat herders het water dat in gaten in eikenstammen was blijven staan, gebruikten bij bloed in de urine. De Germanen gebruikten de, gedurende de winter opgeslagen, eikenbladeren voor het looien van de huiden van offer-dieren. De veel looistoffen bevattende schors van de eik werd tot vrij recent nog gebruikt als belangrijkste grondstof voor de bereiding van looibaden. Pas met de introductie van chemische middelen veranderde dit. Eikenhout is vanwege zijn hardheid en taaiheid een geliefd bouwmateriaal. Er worden meubels, raamkozijnen, vaten, parketvloeren, orgels en spoorbielzen van gemaakt. Zelfs tegen vocht is het hout goed bestand zodat het hout ook wordt gebruikt in de scheepsbouw of voor palen die onder water staan.
Van de door galwespen gemaakte bladgallen van de eik kan overigens, samen met ijzerzouten, een zeer goed houdbare inkt gemaakt worden.
De plant op een andere manier bekeken
De eik is machtig en gelaten. Hij neemt de tijd om zijn indrukwekkende formaat te bereiken. Het duurt wel 60 tot 80 jaar voordat de eik voor het eerst bloeit en eikels vormt. Deze traagheid is een weergave van het spel tussen twee polaire krachten: de doorgeschoten levens- en groeikracht wordt in de eik gedempt, in toom gehouden door een vormgevende, samentrekkende component die zich in de looizuren gematerialiseerd lijkt te hebben. Het eikenblad met zijn gedeeltelijke golvingen is het zinnebeeld van dit proces. Hetzelfde geldt voor de knoestige, niet rechtlijnige groeiwijze van de boom. Vormgeving is bij alle ontstekingsachtige en allergische processen een belangrijke factor. Het looizuur dempt het doorschietende stofwisselings-proces en voert het terug in rustiger banen. Dit vermindert ontstekingen en allergische reacties, met inbegrip van jeuk.
De planten in onze producten
Eikenschors is een bestanddeel van:
