Ijsplantje
Synoniemen: middagsbloem, ijskruid
Wetenschappelijke naam: Mesembryanthemum crystallinum L.
Familie: Aizoaceae (ijskruidfamilie)
Land van herkomst
Oorspronkelijk Zuid-Afrika. Het ijsplantje wordt pas in de 18e eeuw naar Europa en Amerika gebracht en in de 19e eeuw naar de Canarische Eilanden. Inmiddels is de plant ook geïmporteerd in Zuid-Australië en de kustgebieden van Japan.
Bestanddelen
Water, minerale zouten (magnesium), vruchtenzuren, suikeralcoholen, aminozuren (proline), flavonoïden, betanine.
Omschrijving
In Zuid-Afrika brandt de zon heet op de aarde. Wie hier niet van de dorst wil omkomen moet goede trucs verzinnen. Het ijsplantje is zo'n specialist in het omgaan met vocht en toont dat door in de volle zon op een zandige, leemachtige en zelfs een zoute bodem vlakken, tot 0,7 m2 te bedekken. Het geheim dat de plant daarvoor heeft is gelegen in de groene, gedeeltelijk dieprode bladeren. De bladeren zijn dik, sappig en bezaaid met glanzende verzamelingen van vocht, die in de zon fonkelen alsof het dauwdruppels of ijskristallen zijn. Maar hoe is de plant bij zoveel droogte in staat zoveel water te verzamelen? Daarover leest u verderop meer. Het een- tot meerjarige, vorstgevoelige ijsplantje is van juli tot september bezaaid met talrijke witte tot roodachtige bloemen met straalvormige bloemblaadjes. Tegenover deze bloemen-weelde staat een slechts een paar centimeter lange wortel, waarvan het dan ook lijkt dat hij meer bedoeld is om de plant op zijn plaats te houden dan voor water te zorgen. De bolsters springen bij vochtig weer open zodat de grijsbruine zaden vrijkomen; om te kunnen rijpen hebben deze zaden de hitte nodig van de gebieden waarin de plant voorkomt.
Wetenswaardigheden
De geslachtsnaam mesembryanthemum is afgeleid van mesembria (Gr.) = middag en anthemon (Gr.) = bloei. Zowel de geslachtsnaam als de Duitse naam Mittagsblum beschrijven de bloemen die alleen opengaan bij veel zonlicht, dus meestal ‘s middags. De familienaam „aizoazeae“, van het Griekse woord „aizoon“ = eeuwig levend, is een verwijzing naar het vermogen van deze plant. We moeten nog beantwoorden hoe het ijsplantje het voor elkaar krijgt met zoveel hitte om te gaan. Overdag houdt de plant zijn adem in. Normaal gesproken nemen planten overdag kooldioxide op en zetten dat met behulp van zonlicht om in suiker en zuurstof. De plant ademt door openingen aan de onderkant van de bladeren, maar verliest daardoor ook water. Het ijsplantje sluit daarom overdag deze zogenoemde huidmondjes en gaat pas na zonsondergang ademen. De opgenomen kooldioxide wordt gebonden aan een molecuul dat de plant de volgende ochtend via fotosynthese verder verwerkt tot suiker en zuurstof.Dat is echter nog niet alles. Het ijsplantje heeft de, op het eerste gezicht niet zo goed te begrijpen, eigenschap zout te verza-melen. Elke normale plant sterft als hij met veel zout in aanraking komt. Dat is bekend van de tijd na koude winters, als het strooizout schade heeft toegebracht aan de groei van planten. Het ijsplantje haalt echter in de buurt van de kust zelfs zout uit de lucht als de bodem niet genoeg zout bevat Wat doet de plant daarmee? Het zoutgehalte in de plant brengt de productie van vruchtenzuren op gang.
Deze zuren zorgen samen met suikeralcoholen, overvloedig aanwezig magnesium en het aminozuur proline voor een natuurlijk vochtvasthoudend vermogen. Deze inhoudsstoffen van de plant trekken het weinige vocht in de omgeving als het ware aan en binden het. Dit is met name goed te zien bij afgesneden takken - het duurt vele weken voordat ze uitgedroogd zijn. De rode kleur van de bladeren werkt als aanvullende bescher-ming tegen warmte. De kleur wordt veroorzaakt door zoge-noemde betacyanen; stoffen die licht absorberen en op die manier een natuurlijke bescherming tegen de zon bieden.Door het hoge gehalte aan zout zorgt het ijsplantje overal waar hij groeit voor zouthoudende grond. Omdat de grond daardoor voor andere planten onvruchtbaar wordt, wordt de plant tegenwoordig, in tegenstelling tot vroeger, nauwelijks meer als bescherming tegen erosie aangeplant. Van de bladeren van het ijsplantje kan een spinazieachtige groente gemaakt worden. Zuid-Afrikanen kauwen op de gefermenteerde bladeren. Op de Canarische Eilanden werd het ijsplantje vroeger gebruikt voor het winnen van soda (natriumcarbonaat), omdat deze stof veel voorkomt in de as. Daar komt ook de naam 'sodaplant' vandaan. De kennis over het genezend vermogen van het ijsplantje bij jeuk, pijn, zwelling en roodheid van de huid hebben we overigens te danken aan een verpleegkundige. Toen deze verpleegkundige, Waltraud Marschke, werkte bij het antroposofische therapeuticum op het Canarische Eiland Lanzarote viel de bijzondere plant haar op.
Na veel praktische proeven met het ijsplantje publiceerde Zuster Waltraud in 1998 haar kennis die sindsdien steeds verder bekend raakt.
De plant op een andere manier bekeken
De vruchtbare bladeren van het ijsplantje lijken de eigenschappen van de hele plant in zich te verenigen. Hun rode kleur bootst een bloeiende bloem na; de vochtvasthou-dende eigenschappen compenseren voor de korte wortel, die is slechts een paar centimeter lang en lijkt er alleen te zijn om de plant in de grond verankeren en niet om de plant te voorzien van water. De wortel van het ijsplantje is verwant aan de zenuwzintuigen van de mens, waar de huid toe behoort. Het ijsplantje laat de functie van de wortels samenvloeien met het harmoniserende bladsysteem, dat verwant is aan de ritmische processen in de mens. Zo wordt het ijsplantje een voorbeeld voor een geïrriteerde huid, die als het ware in stress verkeerd.
De planten in onze producten
Het robuuste ijsplantje, dat zo goed vocht aan zich kan binden, is het perfecte ingrediënt voor de volgende producten:
