Sheaboom
Synoniemen: Afrikaanse boterboom, karitéboom
Wetenschappelijke naam: Butyrospermum parkii
Familie: Sapotacea
Land van herkomst
Verspreidingsgebied De boom komt voor in de savannegebieden van Soedan, het brongebied van de Niger en de bovenloop van de Nijl.
Bestanddelen
Sheaboter: verzadigde en onverzadigde vetzuren met een hoog percentage onverzeepbare triglyceriden, oliezuren, triterpeenalcoholen, vitamine E, provitamine A, allantoïne.
Omschrijving
In zijn gebied van herkomst is hij niet een van de grootsten: de knoestig groeiende sheaboom wordt 10 tot 15 m hoog. Deze boom, die melksap bevat en leerachtige bladeren heeft, bloeit nadat hij 20 jaar oud is. Als hij 50 jaar oud is worden er pas volop vruchten geproduceerd en dit gaat dan 100 jaar door. De groene, pruimvormige vruchten, die bruin worden als ze rijp zijn, kunnen tot 4 cm dik worden. Omdat ze voor meer dan 50 % uit vet bestaan zijn de pitten (noten) in het Afrikaanse gebied van herkomst een geliefde bron van vet: de eruit gewonnen sheaboter wordt inmiddels in de hele wereld gebruikt.
Wetenswaardigheden
Op het einde van de 18e eeuw heeft de sheaboom zijn naam gekregen van de Schotse Afrikareiziger Mungo Park. Vermoe-delijk heeft hij zich daarbij laten inspireren door de Afrikaanse Bambara-taal waarin sii heilig betekent. Ter ere van Mungo Park heeft de sheaboom nu nog de wetenschappelijk naam Butyrospermum parkii (Latijns butyro = boter, spermum = zaad). In het Centraal-Afrikaanse gebied van herkomst is de sheaboom een zeer belangrijke bron van vet. Het wordt gebruikt als voedsel en voor de verzorging van de huid terwijl daarnaast de vruchten ook worden gegeten. Als heilige boom wordt hij bijzonder geëerd en om die reden wordt de oogst van de vruch-ten geregeld door Begu, een oud ritueel. Het begin van de oogsttijd wordt ingeluid met een feest met als hoogtepunten het brengen van drankoffers en het slachten van een kip onder een ebbenhoutboom. Met het vet van de eerste verzamelde noten wordt een gerecht van bruine bonen gemaakt, dat door de dorpsgemeenschap tijdens het feest wordt gegeten. Gedurende de oogsttijd worden de verzamelde en in de open lucht gedroogde, gepelde noten in houten vijzels fijngestampttot een grofkorrelig mee, dat daarna volgens een geheim recept tot een boterachtige massa wordt gekookt. Volgens traditie mogen overigens alleen vrouwen de vruchten van de heilige boom van de savanne oogsten. Volgens dezelfde regels is het mannen verboden de boom aan te raken en hij mag ook niet door hen gekapt worden.
In de warme Sahara is sheaboter van vitaal belang: de mensen beschermen er al eeuwenlang hun huid mee tegen de droge wind. Duitsland maakte op het einde van de 19e eeuw kennis met producten op basis van sheaboter. De huidver-zorgende eigenschappen werden tussen 1930 en 1952 voor het eerst op grote schaal in de praktijk onderzocht. De chemici waren zeer enthousiast over zowel het hoge percentage vet als de lange houdbaarheid zonder dat daarvoor conserveermiddelen nodig waren. Midden jaren 60 verdween de sheaboter van de wereldmarkt en werd vervangen door de, door de geïndustriali-seerde landen gevraagde, cacaoboter. De laatste jaren is de kostbare grondstof weer belangrijker geworden als een natuur-lijke stof die structuur geeft aan hoogwaardige cosmetica.
De planten in onze producten
De huidverzorgende eigenschappen van sheaboter worden gebruikt in een groot aantal cosmeticaproducten van Dr. Hauschka:
